ماه: ژوئن 2024

این جا جمع‌بندی و فکرهای بیشترم را در ادامهٔ نوشتهٔ پیش می‌نویسم.

فایدهٔ رأی دادن این است:

• بهبود مقطعی و کوچک‌مقیاس وضع زندگی و معیشت مردم داخل ایران، تا جایی که تداخلی با اهداف حکومت پیدا نکند (مورد ۶ از نوشتهٔ پیش): شاید رنجی که یک دولت مردمی‌تر از دوش مردم عادی برمی‌دارد آن قدر زیاد باشد که ما را به طور اخلاقی ملزم به رأی دادن کند. این چیزی است که من احتمالاً تصور دقیقی از آن ندارم. شاید یک تصمیم بی‌سروصدا برای بیمه‌های درمانی، یک سامان‌دهی بی‌سروصدا به وضع سالمندان، بازنشستگان، دانشگاهیان، پرستاران، و… (کاری که یک دولت مردمی‌تر می‌کند و یک دولت اقتدارگرا نمی‌کند) آن قدر رنج مردم را کم کند که رأی ندادن ما (و کمک به انتخاب یک رئیس جمهور اقتدارگرا و تندرو) از نظر اخلاقی غیرقابل قبول باشد (مثال: نوشتهٔ اول و دوم وحید کریمی‌پور).

× چیزی که پیش‌تر حدس می‌زدم که رأی دادن به آن کمک کند، امکان ساخته شدن جوانه‌های مقاومت و انقلاب در آینده بود (مورد ۷ و ۸ از نوشتهٔ پیش). الان ولی فکر می‌کنم که این موضوع کاملاً خارج از حیطهٔ اختیارات رییس جمهور است: تصمیم‌گیری برای دستگیری اعضای گروه‌های مردم‌نهاد (نمونه‌هایی مانند فعالان محیط زیستی یا جمعیت‌های خیریه) مستقیماً در اختیار سپاه و قوهٔ قضاییه و سازمان‌های اطلاعاتی فراتر از قوهٔ مجریه است. حتی اگر رییس‌جمهور تأثیر مثبت بسیار کمی روی اقتصاد و آزادی‌های اجتماعی داشته باشد، روی شکل‌گیری و شکوفایی جوانه‌های مردمی برای مقاومت و براندازی، یا روی خفه‌کردن این جوانه‌ها کوچک‌ترین اختیار و نقشی ندارد.

پیش از این که دربارهٔ رأی ندادن بنویسم، لازم است که چشم‌اندازی را برای براندازی ترسیم کنم. چشم‌انداز من برای براندازی چیزی است که در این نوشته از آقای ابوالفضل رحیمی شاد ترسیم شده است (پیشنهاد می‌کنم کل نوشته را بخوانید): فشار مردمی به صاحب‌نظران و روشن‌فکران «که از توان و ظرفیت لازم برای رهبری برخوردارند» برای ورود به میدان براندازی، و پافشاری به آن‌ها برای «طراحی و معرفی الگوهای جایگزین [برای حکومت فعلی] و توافق بر سر الگویی که انطباق بیشتر با نظرات و مطالبات مردم» داشته باشد. «این اتفاق وقتی با تداوم اعتراضات و پافشاری مردم برای تغییر نظام سیاسی همراه شود به تدریج باعث تضعیف انگیزه سرکوب در نیروهای نظامی و امنیتی خواهد شد. […] درصورت تداوم اعتراضاتی که مطالبه آنها تغییر در نظام سیاسی است وقتی متوجه جدیت و خواست و اراده بازگشت ناپذیر مردم بشوند جبهه شان تغییر خواهد کرد و با گذشت زمان به صفوف مردم خواهند پیوست.» این کار گفتنش بسیار بسیار آسان‌تر از انجام دادنش است، ولی تنها راهی است که می‌توانم تصور کنم.

حالا با توجه به این چشم‌انداز من برای براندازی، ضرر رأی دادن این است:

• با یک رئیس جمهور اصلاح‌طلب یا کمی مردمی‌تر، اقتدارگران دوباره با هم متحد می‌شوند و تا حد زیادی اختلاف‌های داخلی بین خود را کمرنگ می‌کنند تا با اقدامات محدود قوهٔ مجریه برای بهبود زندگی مردم، که در حکم دست‌درازی قوهٔ مجریه به منافع خودشان است، مقابله کنند. ولی اگر دولت به اقتدارگرایان برسد، همهٔ مسئولیت وضع نابه‌سامان فعلی هم به گردن خودشان می‌افتد و در مبارزه‌های داخلی در تقسیم قدرت، خودشان نقش افشاگر را برای فسادها و ناکارامدی‌های یکدیگر بازی می‌کنند و بخشی از بار را از دوش خبرنگاران مستقل برمی‌دارند و قانع کردن مردم عادی برای پیوستن به انقلاب در آینده آسان‌تر می‌شود.
• به خاطر وجود رئیس جمهور مردمی‌تر، انرژی ارزشمند فعالان اجتماعی که می‌توانست صرف هدف بلندمدت‌تری مثل آزادی ایران از راه براندازی حکومت شود، در راه مبارزه‌های داخلی با نیروهای فراتر از قوهٔ مجریه فرسوده می‌شود. تصور می‌کنم که کل قوهٔ مجریه و تمام کارگزاران رسمی‌اش به اندازهٔ یک‌صدم نهادهایی مانند سپاه و قوهٔ قضاییه و گروه‌های کفن‌پوشان، بالاروندگان از دیوار سفارت‌خانه‌های خارجی، و شعارنویسان روی موشک‌ها، قدرت ندارند. به همین دلیل مطلوب‌تر می‌بینم که این توان ارزشمند همهٔ فعالان اجتماعی و متخصصان، بیهوده در مبارزهٔ داخلی به هدر نرود و به جایش، صرف نهادسازی و تقویت شبکه‌های مردمی برای فردای پس از حکومت باشد.
• رأی دادن و تن دادن به نتیجهٔ آن، یعنی تلاش برای اصلاح جزئی و تدریجی، مستلزم همکاری و فرض کردن جایگاه فعلی کسانی است که دستشان به خون هزاران ایرانی آلوده است. این افراد در واقع باید برای فجایعی که تا امروز برای ایران مرتکب شده‌اند محاکمه شوند. همکاری با آن‌ها به معنی کاشت بذر کینه در دل تمام آسیب‌دیدگان از حکومت است. این نادیده‌انگاری حقوق این آسیب‌دیدگان، می‌تواند در آینده به فجایع بیشتری بینجامد.

رأی بدهیم یا ندهیم

همه چیز از این جا شروع شد:

و به این جا رسید:

و حالا قرار است این کار را انجام بدهم. نظرهای پراکندهٔ خودم را که بعضاً با یکدیگر متناقض هم هستند، با شماره این جا می‌نویسم. وقتی همه را کنار هم می‌بینم، بهتر می‌توانم فکر کنم و به جمع‌بندی برسم.

۱. من فقط وقتی رأی می‌دهم که رهبر نظام یک سخنرانی یا نامهٔ سرگشاده خطاب به ملت منتشر کند و در آن از اشتباهات گذشته‌اش در نادیده‌گرفتن خواست مردم در تعیین سرنوشت خودشان پوزش بخواهد، و اعلام کند که می‌خواهد راه تازه‌ای را بیاغازد. در غیر این صورت، می‌دانم که حتی اگر نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان رئیس جمهور شود، درست مثل همهٔ دولت‌های ناخواستهٔ پیش، کفن‌پوشان، بالاروندگان از دیوار سفارت‌خانه‌های خارجی، و شعارنویسان روی موشک‌ها، همه با اشاره یا تأیید ضمنی همین رهبر، هر ۹ روز یک بحران تازه می‌آفرینند و اجازهٔ پیشرفت هیچ کاری را به رئیس جمهور و همراهانش نمی‌دهند. حالا که قرار نیست کاری از پیش برود، بگذار رأی ندهیم تا دولت به خودشان برسد: همهٔ مسئولیت هم به گردن خودشان می‌افتد و در مبارزه‌های داخلی خودشان در تقسیم قدرت، خودشان نقش افشاگر را برای فسادها و ناکارامدی‌های یکدیگر بازی می‌کنند و بخشی از بار را از دوش خبرنگاران مستقل برمی‌دارند.

۲. ولی هدف از رأی ندادن چیست؟ بله، هدف نهایی کمک به براندازی نظام و در نتیجهٔ آن برچیدن بساط فساد و بیداد و هدررفت زندگی ارزشمند مردم و نابودی محیط زیست ایران است. ولی رأی ندادن چگونه به این هدف کمک می‌کند؟ هرچند به خودی خود کمکی نمی‌کند، ولی شاید جلوی ضرری را بگیرد و براندازی را از این که هست سخت‌تر هم نکند؛ اما فقط شاید! برای استفاده از این دلیل یا توجیه برای رأی ندادن، دست‌کم باید دورنمایی از راهکار براندازی مشخص باشد. چیزی شبیه چنین راه‌کاری که ابوالفضل رحیمی شاد در بخش دوم و سوم این نوشته (که الان پیداش نمی‌کنم) گفته. باید دست‌کم یک راه‌کار براندازی واقع‌بینانه داشت و نشان داد که رأی ندادن به آن راه‌کار کمک می‌کند.

۳. یکی از ضررهایی که رأی دادن به براندازی می‌زند: با یک رئیس جمهور اصلاح‌طلب، مبارزه برای براندازی سخت‌تر می‌شود، زیرا در مراحل پیشرفتهٔ براندازی، تشخیص خودی از ناخودی در سطح مدیران نظام سخت خواهد شد.

۴. اگر رهبر از اشتباهاتش پوزش بخواهد و بگوید که راه تازه‌ای را آغازیده، یعنی می‌خواهد وارد مسیر عقلانی شود، یعنی قرار است رئیس جمهور تازه و نسبتاً مردمی روی کار بیاید، قرار است جلوی خرابکاری کفن‌پوشان گرفته شود، قرار است رسانه‌ها و همچنین دستگاه قضایی آزاد و مستقل باشند. آیا در این حالت رأی دادن و همکاری با او در پروژهٔ تازهٔ بازسازی ایران موجه است؟ این رهبر تا امروز دستش به خون هزاران نفر آلوده است (کمترینش در ماجرای ممنوع کردن ورود واکسن کروناست). این شخص باید به عنوان یک دیکتاتور محاکمه شود. آیا از نظر اخلاقی موجه است که اگر او قول همکاری (قطعاً نصفه و نیمه و با تضمین حفظ جایگاهش) داد، از اشتباهاتش چشم بپوشیم؟ آیا این کار ظلم و خیانت به آسیب‌دیدگان ظلم‌های او و حکومتش و کاشتن بذر کینه‌های آینده (رجوع به نوشته‌های شادی صدر) در دل این آسیب‌دیدگان نیست؟ حتماً هست.

۵. ولی به هر حال هر رهبر و رئیس حکومتی در طول دوران مسئولیتش تصمیم‌های اشتباهی می‌گیرد و به طبیعت جایگاه خطیری که در آن است، هر تصمیم اشتباهش می‌تواند صدمه‌های جبران‌ناپذیری به مال و عمر و جان انسان‌های زیادی وارد کند. ولی شاید در مقابل هر چنین تصمیم اشتباهی، صدها تصمیم درست هم گرفته باشد که مال‌ها و عمرها و جان‌های بسیاری را نجات داده باشد. طبیعت مسئولیت‌های خطیر این است که یافتن خطاهای بزرگ در آن آسان است. آیا در نتیجه باید تقریباً همهٔ افراد در چنین مسئولیت‌های بزرگی را به خاطر خطاهای خطیرشان اعدام کرد؟ احتمالاً نه.

۶. شاید حتی اگر رهبر پوزش نخواهد و ما رأی دهیم و اوضاع شبیه دولت‌های ناخواستهٔ پیشین شود، باز هم رنجی که یک دولت مردمی‌تر از دوش مردم عادی برمی‌دارد آن قدر زیاد باشد که ما را به طور اخلاقی ملزم به رأی دادن کند. این چیزی است که من احتمالاً تصور دقیقی از آن ندارم. شاید یک تصمیم بی‌سروصدا برای بیمه‌های درمانی، یک سامان‌دهی بی‌سروصدا به وضع سالمندان، بازنشستگان، دانشگاهیان، پرستاران، و… (کاری که یک دولت مردمی‌تر می‌کند و یک دولت اقتدارگرا نمی‌کند) آن قدر رنج مردم را کم کند که رأی ندادن ما (و کمک به انتخاب یک رئیس جمهور اقتدارگرا و تندرو) از نظر اخلاقی غیرقابل قبول باشد (مثال: نوشتهٔ اول و دوم وحید کریمی‌پور). آیا واقعاً رئیس جمهور قدرتی برای کم‌کردن رنج مردم و بهترکردن شرایط زندگی آن‌ها را در حالت فعلی با رهبر پوزش نخواستهٔ فعلی دارد؟ شاید آری، شاید نه. با رهبر پوزش‌خواسته چه طور؟ احتمالاً بله.

۷. بستن روزنه‌های امید و جوانه‌های براندازی در درازمدت: یک رئیس جمهور اقتدارگرا ممکن است به حدی سرکوب کند که جوانه‌های براندازی را بخشکاند و براندازی را دهه‌ها به عقب بیندازد. آیا واقعاً می‌تواند؟ احتمالاً نه، زیرا جنبش مهسا در دوران یک رئیس جمهور اقتدارگرا و حکومت یک‌دست رخ داد. با وجود این که شکست خورد، ولی میراث این جنبش، یعنی شکستن دیوار ترس مردم از داشتن پوشش اختیاری همچنان باقی ماند. شاید هم بله بتواند جوانه‌ها را سرکوب کند: جنبش مهسا شکست خورد و وضعیت رهبران اپوزوسیون در آن اسف‌بار بود. شاید جنبش مهسا دقیقاً مثالی از ناتوانی در براندازی و خشک‌بودن جوانه‌های مقاومت بود.

۸. شاید اگر رئیس جمهور مردمی‌تری روی کار بیاید، جوانه‌های مقاومت بیشتری شکل بگیرد که در آینده بتواند براندازی کند. (گفتگوی ماکس پلانک و ورنر هایزنبرگ در کتاب جزء و کل، بیانیه ۱۳ میرحسین موسوی)

۹. ولی دقیقاً به خاطر وجود رئیس جمهور مردمی‌تر و گسترش وزیران و مدیران رده پایین شبیه به خودش، امید (واهی) به بهتر شدن اوضاع زیر سایهٔ همین رهبر افزایش یابد و انگیزه برای براندازی کم شود. در این صورت تا ابد این نظام بیدادگر ادامه پیدا می‌کند و ایران هیچ گاه آزاد نمی‌شود و به شکوفایی نمی‌رسد.

نظر دیگران:
* مخالف رأی دادن: آرمان امیری در کانال تلگرام مجمع دیوانگان «گزینه برای سنجش هزینه و فایده‌ی مشارکت انتخاباتی» (نگران چیزی است که در تاریخ ثبت می‌شود و نگران تصور ذهنی حکومت از پیروزی و پایداری‌اش است، ولی به نظر من این موضوع مهمی برای نگرانی نیست.)
* موافق رأی دادن: نظر عباس عبدی در روزنامهٔ اعتماد ۲۲ خرداد «صندوق به مثابه انتخاب» (یک حدس رقت‌بار دربارهٔ این که شاید ارباب به ما التفاتی کرده و باید قدرش را بدانیم. این به نظر من دقیقاً یعنی ارباب کمی فیتیله را شل کرده تا حکومت بیدادگرش کمی بیشتر ادامه پیدا کند.)

با دوستی حرف می‌زدم و او داستان بسیار طولانی و جذابش را برایم گفت که چه طور به جنبش نرم‌افزارهای آزاد علاقه‌مند شد. یادم افتاد که من هم داستانی دارم. قرار نیست حتماً داستان خارق‌العاده‌ای باشد و هوش از سر کسی بپراند. ولی دانستن دربارهٔ چنین داستان‌هایی، چیزهای زیادی را برای ادامهٔ این راه روشن می‌کند.

من حتی پیش از این که نرم‌افزار آزادی شوم، به نرم‌افزار علاقه داشتم. فکر می‌کنم اوایل دورهٔ راهنمایی بود که در خانه کتاب درسی کامپیوتر نظام قدیم برادر یا خواهرم را پیدا کردم. موضوع اصلی کتاب، برنامه‌نویسی به زبان بیسیک بود. این اتفاق مثلاً سال ۱۳۷۷ افتاد و بنابراین کتاب درسی مورد اشاره دست‌کم سه چهار سال قدیمی‌تر، یعنی مربوط به نیمهٔ اول دههٔ هفتاد بود. ما در آن زمان یک کامپیوتر اینتل ۴۸۶ (مونتاژ شرکت داده‌پردازی ایران) در خانه داشتیم که البته ماجرای ورودش به خانهٔ ما خودش یک داستان جداگانه است. فقط همین را بگویم که ما آن قدر پول نداشتیم که خودمان آن کامپیوتر را بخریم.

خلاصه من بودم و یک تابستان بیکاری، یک کتاب آموزش برنامه‌نویسی بیسیک، و یک کامپیوتر «مدرن» که در بین رقابت برادرها و خواهرها، گاهی اوقات در اختیار من بود.

از بیسیک شروع شد، ولی یک وقفهٔ چند ساله بینش افتاد، چون چند سالی درگیر ساخت و مونتاژ مدارهای الکترونیکی (رادیو و بی‌سیم و…) بودم. و بعد از مدتی، احتمالاً سال اول دبیرستان، به ویژوال بیسیک رسید. آن سال‌ها، بین همکلاسی‌هایم در دبیرستان من طرفدار دوآتشهٔ مایکروسافت بودم، زیرا محیط برنامه‌نویسی ویژوال بیسیک ۶ به نظرم بسیار منسجم و رویایی و کاربرپسند می‌آمد (البته تازگی دیدم که دیگرانی هم نظر مشابهی دارند).

مقدمهٔ GPL

نخستین رویایی من با نرم‌افزار آزاد در دانشگاه بود. احتمالاً سال دوم کارشناسی فیزیک در دانشگاه صنعتی شریف بودم که باید پروژهٔ درسی‌‌ای را تحویل می‌دادیم و استاد (احتمالا خانم دکتر اعظم ایرجی‌زاد) توصیه کرد که پروژه را با فارسی‌تک بنویسیم. همین فارسی‌تک راهم را برای دیدن اولین سری از نرم‌افزارهای «غیرمتعارف» باز کرد. فکر می‌کنم موقع نصب فارسی‌تک یا شاید هم برنامهٔ GhostViewer (برنامه‌ای برای خواندن پرونده‌های پست‌اسکریپت، خروجی فارسی‌تک) بود که باید شرایط و پروانهٔ نرم‌افزار را می‌پذیرفتیم. در مورد این برنامه‌ها باید متن پروانهٔ GPL را می‌خواندیم و روی دکمهٔ I AGREE کلیک می‌کردیم. من هم مثل اغلب کاربران دیگر، هیچ وقت متن کامل پروانه را نمی‌خواندم، ولی چندین بار نخستین جمله‌های GPL اتفاقی از برابر چشمانم گذشت:

Preamble
The licenses for most software are designed to take away your freedom to share and change it. By contrast, the GNU General Public License is intended to guarantee your freedom to share and change free software–to make sure the software is free for all its users. This General Public License…

ترجمهٔ فارسی:
مقدمه
پروانه‌های اغلب نرم‌افزارها برای این طراحی شده است تا آزادی شما برای اشتراک‌گذاری و تغییر آن را از شما بگیرد. درست برعکس، پروانهٔ عمومی همگانی گنو می‌خواهد آزادی شما برای اشتراک‌گذاری و تغییر نرم‌افزار آزاد را تضمین کند–برای اطمینان از این که نرم‌افزار برای همهٔ کاربرانش آزاد باشد. این پروانهٔ عمومی همگانی…

واقعاً خوشحالم که پروانهٔ گنو با چنین بندی آغاز می‌شود. اگر این چند جمله در آغاز متن GPL نبود،‌ شاید من هیچ گاه در راه آزادی نرم‌افزار و سایر آزادی‌های دیجیتال پا نمی‌گذاشتم. این مقدمهٔ GPL حتی ارزش حقوقی‌ای هم ندارد (متن حقوقی و دقیق پروانهٔ GPL در بخش بعدی آغاز می‌شود). ولی الان می‌فهمم که تصمیم برای گنجاندن این مقدمه در متن پروانه، از چه بینش عمیق و نبوغ سرشاری سرچشمه می‌گیرد.

احتمالاً یکی از همین بارها بود که بعد از کلیک روی I AGREE و هنگام انتظار برای نصب برنامه، در اینترنت کلمهٔ عجیب GNU را جستجو کردم. با همین جستجوهای گاه‌وبیگاه، کم کم فهمیدم که دنیایی فراتر از مایکروسافت و ویندوز هم هست، و از آن مهم‌تر، با دیدن اشاره‌هایی به فلسفه، اخلاق، آزادی و… در مقاله‌های پروژهٔ گنو، فهمیدم که موضوعاتی فراتر از فناوری هم در نرم‌افزار مهم هستند.

فیزیک محاسباتی

رخداد بعدی این بود: دوست صمیمی‌ام در دانشگاه باید به توصیهٔ استادش، برای شبیه‌سازی مکانیک سیالات یک سیستم‌عامل ناشناخته و غیرعادی را به نام Fedora core نصب می‌کرد. وقتی این سیستم‌عامل را نصب‌شده روی کامپیوتر شخصی‌اش دیدم، وارد یک دنیای موازی شدم. دنیایی که در آن همه چیز ممکن بود، ولی از راه‌های تازه و عجیب. لازم بود تقریباً هر چیزی را که تا آن روز از دنیای ویندوز بلد بودم به کناری بگذارم و راه‌های تازه را در دنیای تازه بیاموزم. اگر توصیهٔ استاد او نبود، شاید هیچ وقت این محیط تازه را جدی نمی‌گرفتم. ولی حالا می‌دانستم که دست‌کم چیزهایی در این دنیای تازه هست که در ویندوز نیست یا در ویندوز به خوبی این‌جا نیست؛ اگر نه، چرا باید کسی زحمت ورود به این دنیای تازه را به خودش می‌داد؟

تیر خلاص وقتی بود که در راهنماهای فدورا به همان کلمهٔ مرموز GPL برخوردم. پس این دنیا را همان کسانی ساخته‌اند که اخلاق و آزادی برایشان در دنیای نرم‌افزار هم مهم است! دیگر باید از این دنیا سر درمی‌آوردم!

نخستین جستجوها

به دنبال کسی می‌گشتم که راهنمایی‌ام کند. تشنهٔ این بودم که بفهمم از کجا باید شروع کنم. نخستین کارم، قرض گرفتن سی‌دی‌های فدورا از مرکز کامپیوتر دانشگاه بود. نتیجهٔ تلاش‌هایم برای نصب فدورا پس از هفته‌ها مطالعه و آزمون و خطا و در ضمن پس از یک بار پاک‌شدن تمام حافظهٔ کامپیوترم، شکست مفتضحانه‌ای بود. به ویندوز برگشتم ولی همچنان چشمم در جستجو بود. یک بار در اتاق کامپیوتر دانشگاه یک دانشجوی سال‌بالایی را دیدم که روی لپتاپش محیطی زشت و بدرنگ (نارنجی و قهوه‌ای) داشت. وقتی سر حرف را با او باز کردم، گفت که این نامش «اوبونتو» (؟) است؛ تازه منتشر شده و بسیار هم پرطرفدار است. از روی تاریخ آن سال‌ها احتمالاً باید اوبونتوی ۵٫۰۴ یا ۵٫۱۰ می‌داشت.

من هم صاف به مرکز کامپیوتر دانشگاه برگشتم و از دانشجوهایی که در آن‌جا چیزی شبیه یک کلوپ کامپیوتر راه انداخته بودند سراغ این نام عجیب تازه را گرفتم. از قرار معلوم آن‌ها هم برای اوبونتو هیجان‌زده بودند. یک مجموعهٔ دوتایی سی‌دی به من دادند تا امتحانش کنم، ولی گفتند که اگر کمی صبر کنی، می‌توانی نسخهٔ بعدی اوبونتو را نصب کنی که پشتیبانی طولانی‌مدت دارد.

سرانجام نخستین نسخه‌ای از اوبونتو که نصب کردم، اوبونتوی ۶٫۰۶، یعنی نخستین نسخهٔ LTS اوبونتو بود. بر خلاف فدورا، این بار همه چیز همان طور که باید کار می‌کرد. بزرگ‌ترین مشکل (که حل شد، ولی حل کاملش یک سال دیگر طول کشید) راه‌انداختن مودم تلفنی کامپیوترم بود.

یادم است همان وقت‌ها در رویدادی هم شرکت کردم که در فرهنگ‌سرای فناوری اطلاعات (در خیابان کارگر جنوبی) برگزار شد. رویداد دربارهٔ گنو/لینوکس بود و ارائه‌دهندگانش احتمالاً نام‌هایی بودند که الان به گوشم خورده‌اند. یادم می‌آید در آن رویداد از یکی از ارائه‌دهندگان پرسیدم که آیا همهٔ نرم‌افزارهایی که در گنو/لینوکس اجرا می‌شوند باید آزاد باشند؟ همین پرسش به من نشان می‌دهد که فضای ذهنی‌ام آن سال‌ها حل یک یا چند مشکل تکنیکی خاص نبود: من در فکر یک آیندهٔ کاملاً آزاد بودم.

آغاز فعالیت‌های آگاهی‌رسانی

با نصب موفقیت‌آمیز اوبونتو من هم وارد این بازی تازه شدم. آن روزها رویایم این بود که بتوانم کاملاً از ویندوز مستقل شوم، و در این راه روزبه‌روز چیزهای بیشتری می‌آموختم که دوست داشتم به بقیه هم بگویم. نخستین تلاشم برای آگاهی‌رسانی وبلاگی بود به نام «تجربه‌های آزاد: تجربه‌های من در کار با نرم‌افزارهای آزاد». الان که صفحهٔ ثابت آن وبلاگ به نام «نرم‌افزار آزاد چیست؟» را می‌خوانم، می‌بینم که درک من از ارزش و اهمیت نرم‌افزار آزاد از آن زمان به طور اصولی تغییری نکرده و تنها به دامنه‌های تازه‌ای گسترده‌تر شده است.

به جز در این وبلاگ، من مدت زیادی در گوگل‌پلاس و سپس ماستودون تجربه‌هایم از کاربری نرم‌افزار آزاد را می‌نوشتم و می‌نویسم. ولی شاید دیده‌شده‌ترین اثر من دربارهٔ نرم‌افزار آزاد، مقاله‌ای است که در سایت میدان و سپس در وبلاگ شخصی خودم با عنوان «سوءتفاهمی به نام نرم‌افزار» نوشتم و در آن کوشیدم تا مفهوم آزادی در نرم‌افزار و اهمیت آن را برای مخاطبی که هیچ پیش‌زمینه‌ای در این باره ندارد روشن کنم.

داستان من این بود. دوست دارم داستان بقیه را هم بخوانم.