توضیح ضروری: این داستان واقعی نیست.
این نوشته‌ام را می‌خواستم روی همین وبلاگ بگذارم، ولی به خاطر مشکلات فنی در تنظیم جهت نوشته‌ها آن را اینجا گذاشته‌ام. همچنین نسخهٔ پی‌دی‌اف همین نوشته هم هست که برای چاپ بهینه شده.
به‌روزرسانی در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۹۷: پیوند به سایت خارجی دیگر کار نمی‌کند. لطفاً نسخهٔ PDF را بخوانید.
چند وقت پیش (۲۴ اسفند ۱۳۸۸) من و یکی از دوستانم کارگاه آموزشی زی‌پرشین را در دانشکدهٔ مکانیک دانشگاه شریف برگزار کردیم که پوسترش را اینجا می‌بینید. می‌خواستم پیش از برگزاری کارگاه، آگهی‌اش را اینجا بزنم، ولی یادم رفت. عوضش حالا می‌خواهم کمی زی‌پرشین را معرفی کنم.
زی‌پرشین (XePersian) یک بسته (package) در محیط لاتک (LaTeX) است برای حروف‌چینی نوشته‌های فارسی مانند کتاب، پایان‌نامه و مقاله با بالاترین کیفیت ممکن. برخلاف نرم‌افزارهای قدیمی‌تر مانند فارسی‌تک یا تک پارسی، زی‌پرشین هم‌اکنون به طور رسمی در شبکهٔ جامع بایگانی تک ثبت شده است و توزیع‌های میک‌تک و تک‌لایو آن را در خود دارند.
با این که هنوز زمان درازی از تولد زی‌پرشین نمی‌گذرد، آدم‌های زیادی دارند آن را به کار می‌برند و دانشجوهای زیادی پایان‌نامهٔ خود را با آن می‌نویسند. خوشبختانه منابع خوبی در اینترنت برای کار با زی‌پرشین ساخته شده است که برای کاربر تازه‌کار بسیار سودمندند:
اگر از لاتک هیچ چیز نمی‌دانید، پیشنهاد می‌کنم این نوشته را بخوانید. روش نصب زی‌پرشین در ویندوز و لینوکس و مکینتاش را هم در اینجا ببینید. خبرِ خوش دیگر این که در نسخهٔ بعدی اوبونتو (۱۰٫۰۴, Lucid Lynx) زی‌پرشین هم به طور رسمی گنجانده شده است!
به‌روزرسانی در تاریخ ۱۸ فروردین ۱۳۹۸: پیوندها به وبگاه‌هایی که در این تاریخ دیگر در دسترس نیستند اصلاح شدند.
من کارهای روزانه‌ام را در کامپیوتر با لینوکس انجام می‌دهم و طرفدار گسترش کاربرد این سیستم‌عامل برای کاربران عادی هستم. یکی از مهم‌ترین دلیل‌های سخت‌بودن کار با لینوکس برای ناآشنایان این است که به ویندوز عادت کرده‌اند و یافتن راه‌های تازه‌ای که کارهای پیشین خود را در این محیط تازه انجام دهند، برایشان سخت و وقت‌گیر است. ولی اگر به کسی که هیچ تجربهٔ قبلی با ویندوز ندارد، لینوکس را یاد بدهیم، چه خواهد شد؟ مثلاً اگر به پدر یا مادرمان که برای نخستین بار می‌خواهند کامپیوتر یاد بگیرند لینوکس یاد بدهیم، آیا همه چیز به خوبی پیش خواهد رفت؟
این همان کاری است که من به تازگی انجام داده‌ام. یعنی کار با لینوکس را به مادرم یاد دادم که برای نخستین بار می‌خواست کار با کامپیوتر را یادبگیرد. این تجربه از این نظر برایم مهم بود که می‌شد اثر عاملی را که در بالا برشمردم حذف کرد؛ یعنی آشنایی قبلی با ویندوز دیگر عامل مزاحمی برای یادگیری کار با لینوکس نیست.
خوشبختانه این تجربه بسیار موفقیت‌آمیز بود. حالا مادرم به راحتی می‌تواند با کامپیوترش کار کند و با آن فیلم و موسیقی پخش کند یا عکس‌های خانوادگی‌مان را تماشا کند. هنوز کار با اینترنت را به او یاد نداده‌ام، ولی گمان نمی‌کنم نتیجه فرق چندانی داشته باشد.
نکتهٔ جالب‌تر این است که در کامپیوتر او ویندوز را هم در کنار لینوکس نصب کرده‌ام. او هر دو سیستم‌عامل را دیده و کار با ویندوز را هم تقریباً به اندازهٔ کار با لینوکس یادگرفته است. ولی الان تنها با لینوکس کار می‌کند. البته ترجیح او به کارکردن با لینوکس تا حدی هم به این دلیل است که من در لینوکس چیزهای بیشتری به او یاد داده‌ام و تنظیمات این محیط را بیشتر به دلخواهش تغییر داده‌ام. و البته این کار (تغییر تنظیمات و سفارشی‌کردن سیستم‌عامل برای کاربران مختلف) در لینوکس به خاطر کدبازبودنش بسیار آسان‌تر از ویندوز است.
چنین کسی که تنها با لینوکس کار می‌کند، به‌ویژه اگر استفاده‌اش از کامپیوتر تنها برای کارهای خانگی باشد، تقریباً هیچ گاه نیازی به ویندوز نخواهد داشت. تنها وقتی مجبور است به ویندوز برود که می‌خواهد برخی از نرم‌افزارهای چندرسانه‌ای بازار را، که تنها با ویندوز سازگارند، اجرا کند؛ نرم‌افزارهایی مانند دیوان اشعار یا CDهای آموزشی چندرسانه‌ای. در عوض، لینوکس به خاطر پایداری و امنیت بسیار زیادش به ندرت به مشکل برمی‌خورد و دیگر لازم نیست که هر چند ماه یک بار کامپیوتر ویروسی‌شده‌اش را از نو فرمت کنم و همه‌چیز را دوباره نصب کنم. البته این‌ها پیش‌بینی‌های من از چنین وضعیتی است؛ با گذشت زمان بهتر می‌توانم بفهمم که لینوکس برای مادرم چه مشکلاتی ممکن است به همراه داشته باشد.
نظر شما دربارهٔ نصب لینوکس برای کسانی که تجربهٔ قبلی در کار با کامپیوتر را ندارند چیست؟ آیا کارهای دیگری هم هست که فقط با ویندوز می‌توان انجام داد؟ آیا شما هم خواسته‌اید که به پدر و مادر تازه‌کارتان لینوکس یاد بدهید؟